Another great one is gone. Gisteren is Ced Ride, een van Curaçaos grootste verhalenvertellers, muzikant, componist en zanger op zijn 77ste verjaardag overleden.
Ced Ride was meer dan 60 jaar kunstenaar, dichter en zanger. Hij was een grote ambassadeur voor en zong alleen in het Papiamento, ook als hij meedeed aan internationale festivals. Twee weken geleden, op de Dag van de Vlag, kreeg Ced Ride nog het Kruis van Verdienste opgespeld. Voor zijn hele oeuvre.
Ik heb vandaag zijn mooiste liedjes en performances op repeat. O.a. zijn voordracht van Balada di Buchi Fil, een gedicht van Curaçaose schrijver Pierre Lauffer en op muziek van Salsbach Trio.
Buchi Fil, katibu toro di Kenepa, un mansebu kurpa grueso i sobèrbè, nunka su rudianan a tochi suela pa sutá di watapana ni karbachi.
Tur mainta ku katibunan ta pasa, ba’ kabes i kita nan sombré pa doño, Buchi Fil, kabes sunú i orguyoso, sa bai traha, sin sikiera bira kara.
Bomba sutadó sa kunsumí tur dia, pero Fil su lomba hanchu a spant’éle, i kòrdando riba Fil su forsa brutu, el a gruña, kome djente den su rabia.
“Kualke dia mi ta garna tur bo kara”, bomba Yendi a hur’é. M’a fil a hari, bira man i ranka un tronkon di indju, puntra Yendi den ki mondi nan lo topa.
Rib’un dia Fil a gusta Mosa Nena, e nigrita di mas fiera di Kenepa, ku su kurpa na lugá i wowo bibu. I nan dos a forma nan bibá pa semper.
Pero Shon i Bomba, ku ta’tin nan bista basta dia rib’e dushi Mosa Nena, por a skuma den deseo di vengansa, i nan dos a pens’un chake p’e katibu.
“But’é traha, lag’é roza mondi grandi”, Shon a bisa bomba Yendi, “or’e kansa, bo ta habrak’é ku sla di watapana. Si e baster, warawara lo kom’ele”.
Buchi Fil a kuminsá ku su machete, fo’i mainta, sigui traha te atardi, sin kuminda, sin pok’awa pa su sedu, miéntras bomba sutadó a sinta mira.
Ora skur a drenta tera, Fil a para, puntra Yendi, ku mañan ta sigui roza. “Bo ta loko?” bomba Yendi a grit’éle, “Ata luna ta saliendo. Sigui traha”.
Te mainta Buchi Fil a ranka rama, kap infrou, te laga mondi limpi-limpi. Bomba Yendi a mir’éle trose kurpa, kalkulá ku ya e n’ por tin fors’i bringa.
“Buchi Fil”, el a grit’éle. “Bo ta duru? Awe ta mi dia di butabo yora. Awe lo bo sinti mi karbachi kamna”, i ku furia el a skupi den su kara.
“Bo por purba”, Buchi Fil a kontest’éle, “ma mi man lo ta barete den bo stoma. Bini. Drenta si bo ta sintibo machu, pa mi pat’i mula machiká bo kurpa”.
Tantu brio bomba Yendi n’ por a spera, i di sustu el a kore plama paña, skonde kurpa ocho dia, sin ke sali, p’e katibu no kibr’é na filingrana.
“Tin manera di mans’éle, tin manera pa kibr’éle”, Shon a bisa bomba Yendi, “otro luna mi ta bende Mosa Nena; anto Fil lo lastra bok’abou den tera”.
Miéntras Fil ta kòrta palu den kunuku, nan a mara Mosa Nena den garoshi, bai bend’éle k’un kaptan di bark’i bela, ku a sali pa laman e mes atardi.
Ora Fil a kaba traha den kunuku, i kontentu el a buska su sosiegu, un biehita labadera a kont’éle kon e bomba sutadó a hiba Nena.
“Desgrasiadu”, Buchi Fil a grita yora, “mi nigrita nan a hòrta pa kibrami”, i mesora tur su fors’a para kaba, di manera ku un mucha por a dal e.
Man na laria Fil a kamna drenta mondi. “Mosa Nena”, el a yora, “Fil ta muri. Fil a kaba, mi nigrita, Fil a kaba, ma si bomba ke sutami, el a pèrdè”.
N’e baranka den kabes dje seru haltu Fil a para wak laman i grita Nena, pa despues e tira kurpa den abismo, ku e nòmber dje nigrita na su boka.
Den anochi tin spiritu rib’e seru. Nan ta bisa t’un katibu kara tristu, ku ta sklama sigun bientu supla duru: “Mosa Nena, Mosa Nena, Mosa Nena”.
Voor een vertaling van het gedicht (door een ander Curaçaose dichter Walter Palm):
https://www.walterpalm.com/pierre-lauffer-ballade-van-buchi-fil/